Аймгийн Музейн сан хөмрөгт хадгалагдаж буй Данзий хэмээх түүхэн судар нь Дайчин вангийн хүрээний буюу одоогийн Булган аймгийн шашин, соёлын түүх болон түүхэн хүмүүсийн он дарааллын товчоон юм.
Данзий хэмээх түүхэн чухал бичгийг төвөд, кирилл, уйгаржин монгол бичгээр хөрвүүлэн судар хэлбэрээр 21.5 х 8.3 хэмжээтэй 57 хуудастай хэвлэн олон түмэнд хүргэж байна.
Эл зохиолын эхний хэсэгт, Энэтхэгт бурхан шашин үүссэн, Бурхан багшийн тэмдэглэлт үйл явдал, Чингис хааны мэндэлсэн он, Сажа бандида, Дагва ламын талаар бичжээ.
Дунд хэсэгт, Төвөд оронд дэлгэрсэн бурхны шашны тэргүүн лам нарын болон байгуулсан сүм хийдүүдийг он дарааллаар бичжээ. Мөн Халхын Автай сайн ханы байгуулсан Эрдэнэ зуу хийд, өндөр гэгээн Занабазар хутагт 1654 оны хөх морин жилд байгуулсан Богдын хүрээг бичсэн.
Сүүл хэсэгт, энэ хошуунд байгуулсан сүм хийд, хутагт хувилгаад, аймаг, тэмдэглэлт үйл явдлуудын талаар он дарааллаар бичжээ.
Ханд вангийн хошууны хүрээ хийдийн түүхэнд холбогдох энэ баримтын талаар танилцуулахад, Бурхны шашны түүхийн зохиолын төрлийг чойнжүн номын гарал, данзий он дарааллын бичиг, шашны зурхай, лоржу түүх, намтар хэмээн хуваан үздэг.
Эдгээрийн дотроос сүм хийдүүдээс хэвлэн гаргадаг литний эхэнд данзий буюу он дарааллын бичгийг жил жилээр тухайн хийдэд болсон түүхэн үйл явдлыг нэмэн тэмдэглэж хэвлүүлж ирсэн нь сүм хийдийн түүх болоод бурхны шашны түүхийн судлалд судалгааны үнэ цэнтэй бичгийн сурвалж болдог.
Данзий нь шашин соёлын үнэт түүхэн бичиглэлийн хураангүй бол харин лит нь хүрээ хийдийн бүтэн жилийн тэмдэглэгээ тайлан байдаг ажээ.
Одоогоор Тариатын хүрээ, Сэцэн ханы хүрээ, Ханд вангийн хүрээ зэргийн лит хуанли судалгаанд мэдэгдээд байгаа аж.
Булган аймгийн музейд Дайчин вангийн хүрээнээс жил бүр эрхлэн хэвлүүлж байсан литний эхэн дэх хүрээний түүх болох данзий хэмээх түүхэн чухал баримт хадгалагдаж байна.
Энэхүү баримт нь Ханд вангийн хүрээний түүхэнд холбогдох нэн чухал сурвалж бичиг болно. Танилцуулж буй эл баримтыг Х.Лэгцог гэдэг хүн хуулбарлан бичиж аймгийн музейд хадгалжээ.
Бурхан шашны түүх, түүхэн зүтгэлтнүүдийн он дараалал, Дайчин вангийн хүрээний түүх, Гүн бандида хутагт тэргүүтний намтрын судлалд чухал ач холбогдолтойг онцлон тэмдэглэсэн байна.
Холбоотой мэдээ
БУЛГАН: Малчин өрхөд мал, тэжээвэр амьтан тоолуулсан батламж олгож байна
Булган, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 9 /МОНЦАМЭ/. 2024 оны мал, тэжээвэр амьтад, хашаа,…
30 минут
БУЛГАН: Орон нутгийн музей 9 төрлийн ажил зохион байгуулж 828 хүнд үйлчилжээ
Булган, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 4 /МОНЦАМЭ/. Арваннэгдүгээр сарын 1-30 ны өдрүүдэд…
3 өдөр
БУЛГАН: Сайхан суманд өвөлжилт хүндэрч болзошгүй байна
Булган, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 4 /МОНЦАМЭ/. Булган аймгийн Сайхан суманд…
5 өдөр
БУЛГАН: Малчин өрхөд мал, тэжээвэр амьтан тоолуулсан батламж олгож байна 30 минут
“Moon dance” латин формейшн бүжгээр ДАШТ-ээс хүрэл медаль хүртлээ 30 минут
Т.Ариунзаяа Токиогийн “Их дуулга”-аас хүрэл медаль хүртэв 41 минут
Д.Гукеш 11 дэх өрөгт хожжээ 1 цаг
БУЛГАН: Данзий нь шашин, соёлын түүхэн үнэт сурвалж юм 1 цаг
Юн Сог Ёль хугацаанаас өмнө албан тушаалаа орхино гэдгийг мэдэгдэв 1 цаг
ТАСС: Башар Асад гэр бүлийн хамт Москвад ирсэн 2 цаг
“Токио их дуулга”-аас 17 настай Т.Ариунзаяа хүрэл медаль хүртлээ 2 цаг
Монгол-Алтай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Увс нуурын хотгороор цас орно 2 цаг
ӨНӨӨДӨР: “Орхоны хөндий” цахим музейн нээлт болно 4 цаг
Энэ 7 хоногт Монгол Улсад 5 цаг
Бахрейны Хаант Улстай харилцаа, хамтын ажиллагаагаа идэвхжүүлнэ 18 цаг
Шинэ Зуунмод хотын инженерийн байгууламжийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр барина 18 цаг
СҮХБААТАР: Цэцэрлэгийн шинэ барилгыг ашиглалтад хүлээн авлаа 20 цаг
СЭЛЭНГЭ: Ж.Энхсайхан кураш бөхийн дэлхийн аваргын хүрэл медаль хүртлээ 21 цаг
Улаанбаатар хот ӨМӨЗО-ны “Тяньхао олон улсын худалдаа” ХХК-тай хамтран ажиллана 23 цаг
Башар Асад нийслэл Дамаск хотыг орхин явжээ 1 өдөр
Өмнөд Солонгосын Ерөнхийлөгчийг огцруулах санал хураалтыг цуцалжээ 1 өдөр
Парисын Эх дагинын сүмийг ёслол төгөлдөр нээлээ 1 өдөр
300-400 мянган тонн хог шатааж, эрчим хүч үйлдвэрлэх үйлдвэрийн тендерийг энэ сард багтаан зарлана 1 өдөр
Меделиний картелийн толгойлогчдын нэг Ф.Очоа суллагджээ 1 өдөр
ХОВД: Ахмадын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээр санал уламжлав 1 өдөр
Сэлбэ, Баянхошуу болон Ханын материалд нийт 20.000 айлын цогцолбор хорооллыг барина 1 өдөр
БНХАУ-ын хөрөнгө оруулагчид трамвай, гүүрэн байгууламж, хурдны замын төсөлд хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийллээ 1 өдөр
Ноолуурын салбарт олон улсын хөдөлмөрийн тарифт цалингийн сүлжээ нэвтэрнэ 1 өдөр
СЭЛЭНГЭ: Хүүхдийн хөгжлийг дэмжих танхимын үйл ажиллагааг жигдрүүлнэ 1 өдөр
ӨВӨРХАНГАЙ: Архивчдын өдрөөр “Баримтат өв” үзэсгэлэн дэлгэлээ 1 өдөр
Сирийн сөрөг хүчнийхэн Дейр эль-Зор хотыг эзлэн авчээ 1 өдөр
Румыний ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дүнг хүчингүй болгожээ 1 өдөр
Европ-Өмнөд Америкийн чөлөөт худалдааны хэлэлцээрийг тохиролцжээ 2 өдөр
ӨВӨРХАНГАЙ: Дотоодын цэргийн тусгай салбарыг авто машинаар хангалаа 2 өдөр
ӨМНӨГОВЬ: Аймгийн номын сан 80 жилийн түүхтэй 2 өдөр
ТӨВ: “Хуулиа дээдэлье” тэмцээнд 125 хүүхэд оролцжээ 2 өдөр
Ихэнх нутгаар цаг агаар тогтуун маргааш өдөртөө хүйтний эрч бага зэрэг суларна 2 өдөр
СЭЛЭНГЭ: Сайхан сумын Засаг дарга Б.Мөнхтөр үүрэгт ажилдаа орлоо 3 өдөр
СЭЛЭНГЭ: Ахмадуудын ахуй амьдралд нөлөө үзүүлэхүйц, үр өгөөжтэй бодлогоор дэмжин ажиллана 3 өдөр
Нобелийн шагнал гардуулах ёслолд цаасан шувуу авч очно 3 өдөр
А.Меркелийн ном оны хамгийн амжилттай номоор тодорчээ 3 өдөр
“Women Owned” тохирлын тэмдгийг 50 гаруй компани авчээ 3 өдөр
ТӨВ: Ж.Мөнхбатын нэрэмжит 50 дахь удаагийн барилдаанд Д.Хүдэрбулга түрүүлжээ 3 өдөр
Монголын ногоон санхүүгийн корпорацын эрүүл орчинд амьдрах төслийн үр шимийг 23 мянган өрх хүртэнэ 3 өдөр
ХОВД: Угсаатны хувцсыг музейд хүлээлгэн өглөө 3 өдөр
К.Амиржанов: Хоёр талын харилцаа стратегийн түншлэлд хүрсэн нь түүхэн үйл явдал 3 өдөр
ӨМНӨГОВЬ: Хүнс үйлдвэрлэгчдийг чадавхжуулах, мэдлэг арга зүйн сургалт зохион байгууллаа 3 өдөр
Япон руу экспортлох бүтээгдэхүүний гарал үүслийн гэрчилгээг цахимаар олгохоор боллоо 3 өдөр
ХОВД: Мал тооллого маргааш эхэлнэ 3 өдөр
Эрдэс баялгийн салбарын ажилтнуудад тулгамдаж буй асуудлуудыг хэлэлцэв 3 өдөр
Хүүхдийн номын өдөрлөг боллоо 3 өдөр
НАСА агентлаг Сарны хөтөлбөрүүдээ хойшлуулжээ 3 өдөр
Улс төрийн намын тухай хуулийг дагаж мөрдөх журамд өөрчлөлт оруулахыг хэлэлцлээ 3 өдөр
Тэрбум мод: Хараа голын дагуу татмын ойжуулалт хийнэ 3 өдөр
Улс төрийн намын тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ 3 өдөр
Л.Баттөр: 15 мянган хүний 80 хувь нь ходоодны архаг үрэвсэлтэй 3 өдөр
БАЯНХОНГОР: Техник тоног төхөөрөмжийн багц олголоо 3 өдөр
ДУНДГОВЬ: Багш, ажилтнуудын 85 хувь нь угийн бичгээ хөтөлжээ 3 өдөр
ДОРНОГОВЬ: Монгол бичгийн сургалтыг үе шаттай зохион байгуулж байна 3 өдөр
“Pantone” ирэх оны өнгийг нэрлэжээ 3 өдөр
ДОРНОГОВЬ: 140 шалгуулагч элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгөхөөр бүртгүүлжээ 3 өдөр
СҮХБААТАР: Нэгдсэн эмнэлэг компьютер томографын аппараттай боллоо 3 өдөр
Монголын “Баавгай болохсон” кино олон улсын нислэгээр гарч эхэллээ 3 өдөр
“Амьтдын тухай 50 ном” уралдаанд ирүүлсэн бүтээлүүдийг дэлгэлээ 3 өдөр
Х.Энхмандах тав дахь тулаандаа өрсөлдөгчөө хүнд цохилтоор яллаа 3 өдөр
Монголд албан болон хувийн хэргээр оршин суух бүртгэлтэй 132 орны 32543 гадаадын иргэн байна 3 өдөр
Ахмадууд цахим хэрэглээнд суралцаж байна 3 өдөр
ЗАВХАН: “Жүдо сурагч-2024” тэмцээнээс 7 медаль хүртжээ 3 өдөр
Европын “Vega-C” пуужинг хоёр жилийн дараа амжилттай хөөргөжээ 3 өдөр
ЗАВХАН: Аюулгүйн нөөцийн өвс, тэжээлийн бэлтгэл 13 хувьтай байна 3 өдөр
Өгөгдөлд суурилсан төрийн болон бизнесийн дахин загварчлалыг хийхэд НҮБ-тай хамтарна 3 өдөр
Дин Лижэн, Гукеш Доммаражу нар зургаан өрөг дараалан хайнцжээ 3 өдөр
СЭЛЭНГЭ: Аймгийн ИТХ таван хороотой ажиллана 3 өдөр
Монгол Улсын анхдугаар Үндсэн хуульд хүн төрөлхтний нийтлэг үнэт зүйлийг шингээсэн нь
Хүүхдийн номын өдөрлөг боллоо
СЭЛЭНГЭ: Шинэ дайчид соёлын аялалд оролцлоо
БУЛГАН: Данзий нь шашин, соёлын түүхэн үнэт сурвалж юм
