УИХ-ын гишүүн Ё.Баатарбилэг:
-Боловсролын салбарт ажиллах хүчний асуудал яригддаг. Гадаад хэлний сургалттай сургуулийн гадаад багш нарыг тухайн орноос нь авчирдаг. Сайн багш нар авчиръя гэхээр өндөр төлбөртэй байдаг. Манайд ажиллуулдаг татвар хураамж нь өндөр байх юм. Тэгж байтал гадаадаас орж ирдэг барилгын ажилчидтай дүйцүүлмээргүй байна. Ялангуяа боловсрол, эрүүл мэнд, соёл, урлагийн салбарт ашгийн бусаар ажиллаж буй өндөр мэргэжилтнүүдийн татвар хураамжийн асуудлыг эргэж хармаар байна. Саяхан Францын элчинтэй уулзахад багш нарын асуудал хөндөгдөж байна лээ.
НББХ-ын дарга М.Оюунчимэг:
-Ё.Баатарбилэг нарын цөөнгүй гишүүн манай улсын хөгжилд тодорхой салбарт өндөр мэргэжлийн ажилтнуудыг ажлын байрны төлбөрөөс нь хөнгөлөх тал дээр ажиллах саналуудыг хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийн явцад ирүүлж байсан. Бүх талаас нь судалгаа хийсний үндсэн дээр боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, эрүүл мэнд, технологийн салбараар өндөр мэргэжлийн салбарын хүмүүс ирж буй тохиолдолд ажлын байрны төлбөрөөс нь хөнгөлөх заалтыг оруулж байгаа. Гэхдээ хуулиараа тусгаад өгчихье гэж байсан бол боловсрол нэрийн дор хүүхэд асрагч гэрийн үйлчлэгч өөр бусад төрлийн мэргэжлийн бус хүмүүс орж ирэх тохиолдол нэлээд байгааг сүүлийн үед ярьж байгаа учраас Засгийн газарт энэ эрхийг үлдээсэн.
УИХ-ын гишүүн С.Чинзориг:
-Энэ хуулийг дагаад боловсролын хуульд өөрчлөлт ороогүй.
Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд А.Ариунзаяа:
-Боловсрол, эрүүл мэнд, соёл урлаг дэмжсэн. Төлбөрөөс чөлөөлөх асуудлыг дэмжсэн. Ингэхдээ хуулиар зохицуулах биш, тухайн нөхцөл байдлаас шалтгаалж тодорхой өөрчлөлт орох боломжийг нь нээлттэй болгохын тулд Засгийн газар журмаар энэ асуулгаар зохицуул 34 дүгээр заалт дээр зохицуулалт оруулсан.
УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд:
-Зарчмын хувьд хуулийн төслийг дэмжиж байгаа. Ажиллах хүч хоёр талд хэлэлцээрээр явагддаг. Тухайн улс гадаадаас авах гэж буй ажиллах хүчинд шаардлагаа тавьдаг, тэр шаардлагаас зөрсөн зүйл хуульдаа хийчхээд дараа нь ажиллах хүч гаргах болоход хуулиараа болохгүй байна гэдэг түгжээнд оруулчих вий. Энийг яаж тооцож харж байгаа юм. Хоёрдугаарт, Монголчууд түр хугацаатай БНСУ-д гурван сарын хугацаагаар ажиллаж, богино хугацаанд ажиллах хүч гаргах нь энэ хуульд хэр тусгасан юм. Гадаад руу ажиллах хүч гаргах гэж буй хүн заавал тусгай зөвшөөрөл шаардах гээд байна.
НББХ-ны дарга М.Оюунчимэг:
-Энэ хуульд нэг зүйлийг заалт болгон оруулж байгаа нь Засгийн газар хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлт тухайн жилийн онцлог, улсын хөгжил зэрэгтэй уялдуулаад зарим салбарт квот тогтоох эрхийг Засгийн газарт өгч байна. Жишээ нь 2020 онд аль чиглэлийн салбарт илүү ажиллах хүчин шаардлагатай байна. Тэр нь хэрвээ нийлүүлэлт бага, эрэлт ихтэй байвал тэнд нь гадагшаа гарах хязгаарлалтыг тогтоох зохицуулалтыг хийж байгаа.
УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар:
-Анх хуулийн төслийг хэлэлцэж байхад сувилагч, эмч нарын асуудлыг ярьж байсан. Ойрын жилүүдэд улс орнуудад сувилагч эмчийн хэрэгцээ өсөх нь байна. Жишээ нь Францад сувилагч эмчийн хомсдолд орж, даац нь хэтэрсэн. Цар тахлын дөрөв дэх давлагаа эхэлж байна. Удахгүй цар тахал намжина гэж байгаа ч дэлхийн голлох сэтгүүлд цар тахлын дараагийн давлагаа ирж байгааг бичиж байна. Энэ дээр зохицуулалт орсон уу. Манай улс ажиллах хүчний хомсдолд ороод байна уу үгүй юу.
НББХ-ын дарга М.Оюунчимэг:
-2016-2020 онд эмэгтэй гишүүд санаачлаад сувилагч, асрагч нарын цалинг 40 хувиар нэмсэн. Олон улсын хөдөлмөрийн судалгаанаас харахад Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх хүн амын ажилгүйдэл өндөр байна гэсэн дүн гарсан. Япон руу 2017 онд 700 гаруй хүн технологийн чиглэлээр дадлагажигч нэрээр гарсан.
Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд А.Ариунзаяа:
-Ажиллах хүчний тоо эдийн засгийн багтаамж, идэвхтэй шууд хамааралтай. Хамгийн ихдээ 2013 онд гадаадаас 30 мянган хүнийг ажиллуулж байна. 2021 оны хувьд 6045 гадаадын иргэн Монгол Улсад ажил хөдөлмөр эрхэлж байна. Барилгын салбарт 26 хувь, боловсролын салбарт 11 хувь, боловсруулах үйлдвэрт таван хувь, мөн уул уурхай олборлолтын салбарт 36 хувь нь ажиллаж байна.
УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэл:
-Энэ хууль нэр агуулга, хамрах хүрээнээс эхлээд асуудал их байна. Ажиллах хүчний шилжилт хөдөлгөөний хуулийн дотоод зүйл заалтыг харахаар гадаадад ажиллах хүчин авах тухай харилцаа байх шиг. Ажиллах хүчний шилжилт хөдөлгөөний хууль гэдэг нь дотоодод ажлын байр хооронд магадгүй, боловсролын салбар, хөдөлмөрийн зах зээлд дотоод харилцаа юм шиг харахаар зүйл заалт асар их зөрөөд байгаа юм биш үү. Дутуу зохицуулалт байгаа нь бид хил хязгаартай, хил хоорондын харилцааг энэ хуулиар зохицуулах гээд байна. Гадааад тэр тундаа БНСУ-д ажил хийж байгаа залуус тэнд хэдэн ам.долларын цалин аваад, Монголд хэдийг аваад байна вэ. Энэ зөрүү хэд байгаа юм. Нэг үгээр ажиллах хүчингүй орон болчихлоо. Тиймээс хэд болж ойртох хэрэгтэй юм. Тоон судалгаа байна уу.
УИХ-ын гишүүн С.Чинзориг:
-Ажиллах хүчний шилжилт хөдөлгөөний тухай хууль батлагдаад 20 жил болж байна. 2002 онд дээрх хууль батлагдсан. 20 жилийн хугацаанд нийгэм эдийн засагт олон өөрчлөлт явагдсан. Тиймээс шинэчлэн найруулах шаардлага үүссэн. Гол нь энэ хуулийн концепц нь өмнөх хуулиас нэлээн давуу нь зөвхөн хуулийн этгээд гадаадаас ажиллах хүч авах, гадагш нь ажиллах хүч, дадлагажигч илгээх зохицуулалт оруулж байна. Одоогийн мөрдөгдөж буй хуулиар гадагшаа ажиллах хүч илгээхийг хуулийн этгээд иргэн, ТББ байгаа учраас эдийн засгийн чадавхгүй иргэд төрийн бус байгууллагууд гадагшаа ажиллах хүч илгээнэ гэсэн тусгай зөвшөөрөл авчхаад иргэдийг хохироох, санхүүгийн чадамжгүй иргэдэд тусгай зөвшөөрөл олгодог асуудал байдаг.
Иргэдээ эрсдэлд оруулахгүйн үүднээс гадагшаа ажиллах хүч зуучлах дадлагажигч илгээх асуудлыг зөвхөн хуулийн этгээд байхаар оруулж ирсэн. Сүүлийн 20 жил мэргэжлийн боловсролын байгууллагыг төрийн бодлогын гадна хаячихсан. Залуус цалин хөлс нь илүү учраас гадагшаа явах сонирхолтой байгаад байна. Монголчуудын хүн амын 29.9 хувь нь ядуу амьдарч байна. Тиймээс ядуу амьдарч байгаа хэсгээ нэн ядуу руу оргуулчихгүйн тулд зайлшгүй халамжийн бодлого авах шаардлага байна. Гишүүд энэ хуулийг дэмжээд явуулах нь зүйтэй.
