Төрийн аудитын байгууллага төрийн аудитын үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцоог хангах стратеги, Харилцагч талуудын оролцооны стратегийн хүрээнд аудитын тайлагналын дараах үе шатны хүрээнд зөвлөмжийн мөрөөр хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа болон аудитын төлөвлөлтийн үе шатанд иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байгаа.
Энэ хүрээнд аудитын зөвлөмжийн биелэлтийн мөрөөр иргэний нийгмийн төлөөлөл, эрдэмтэн судлаачид, эрдэм шинжилгээний байгууллага, мэргэжлийн холбоодтой хамтран ажиллаж, хэлэлцүүлэг, уулзалтуудыг тасралтгүй зохион байгуулсаар байна.
Тухайлбал, Үндэсний аудитын газар “Төрөөс сургуулийн өмнөх боловсрол олгож байгаа өнөөгийн байдал, үр дүн” болон “Төрөөс бүх нийтийн ерөнхий боловсрол олгож буй өнөөгийн байдал, үр дүн” сэдэвт гүйцэтгэлийн аудитыг улсын хэмжээнд нэгдсэн удирдамжаар тус тус хийж, аудитын үр дүнгийн талаар олон нийтэд мэдээлсэн.
“Бүх нийтийн боловсролын төлөө!” иргэний нийгмийн үндэсний эвслээс “Боловсролын санхүүжилт: Асуудал, шийдэл” үндэсний хэлэлцүүлгийг 10 дугаар сарын 13-ны өдөр зохион байгуулж, энэ үеэр Төрийн аудитын байгууллагаас боловсролын салбарт хийсэн аудитын үр дүнгийн талаар мэдээлэл сонсон хэлэлцүүлэг явууллаа.
Үндэсний аудитын газрын Аудитын Гуравдугаар газрын захирал, Тэргүүлэх аудитор Д.Энхболд “Төрөөс бүх нийтийн ерөнхий боловсрол олгож буй өнөөгийн байдал, үр дүн”-д хийсэн гүйцэтгэлийн аудитын тайлангаас анхаарал татсан болон шийдлээ хүлээсэн асуудлуудыг голчлон танилцуулсан юм. Тэрбээр сүүлийн жилүүдэд боловсролын салбарын удирдлагууд төрийн аудитын үйл ажиллагаанд анхаарал хандуулж, идэвхтэй хамтран ажиллаж байгааг танилцуулгын эхэнд онцлоод талархал илэрхийллээ.
Боловсролын салбарт мөрдөгдөж буй хууль, дүрэм, журам, норм, норматив өнөөгийн шаардлагад нийцээгүй, зарим эрх зүйн зохицуулалт харилцан уялдаагүй байгааг дүгнэлтэд дурдав. Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого, “Боловсрол” үндэсний хөтөлбөрт тусгасан зорилтыг жил бүрийн үндсэн чиглэл, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын арга хэмжээнд бүрэн тусгаж чадахгүй байна.
Боловсролын тухай хууль 2002 оноос хойш нийт 26 удаа, Бага, дунд боловсролын тухай хууль 13 удаа өөрчлөгдсөн зэргээр тодорхой хэмжээнд өөрчлөлт хийж байгаа ч бусад хуультай харилцан уялдуулах байдал хангалтгүй гэж үзэн анхаарал хандуулах зөвлөмжийг УИХ-д өгч ажилласан юм.
Мөн сургалтын чанарын хийдэг байгууллагуудын үнэлгээ зөрүүтэй хоорондын уялдаа холбоогүй, үндэсний хэмжээний сургалтын хөтөлбөр ойр ойрхон солигдож байгаа нь сургалтын чанарт нөлөөлөх суурь хүчин зүйл болж байгаад анхаарч, сургалтын орчны эрүүл ахуй, аюулгүй орчин бүрэн хангагдаагүй, хамран сургалтын ялгаатай байдлыг засч залруулах чиглэлээр Засгийн газар, холбогдох яам, агентлагуудад зөвлөмж өгч ажилласан талаар тодорхой асуудлуудын хамт дэлгэрэнгүй танилцууллаа.
Энэхүү аудитын тайлантай нарийвчлан танилцаж, бодит жишээнүүд, нотлох баримтууд болоод судалгаа зэргийг дэлгэрүүлэн үзэхийг хүсвэл Төрийн аудитын байгууллагын цахим хуудас audit.mn – сайтаас үзэх боломжтой.
“Боловсролын санхүүжилт: Асуудал, шийдэл” үндэсний хэлэлцүүлэгт оролцогчид ҮАГ-ын Аудитын Гуравдугаар газрын захирал, тэргүүлэх аудитор Д.Энхболдоос сонирхсон асуултуудаа хариулт сонслоо. “Иргэний нийгмийн байгууллагууд боловсролын төсөвт хэрхэн хяналт тавих боломжтой вэ. Аудитын байгууллага иргэний нийгмийн байгууллагуудтай хамтарч ажиллах боломжтой юу?” гэсэн асуултад “Төрийн аудитын байгууллага иргэдийн оролцооны стратегийг өнгөрсөн жилээс хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа. Аудитын төлөвлөлтийн үе шатанд аудитын сэдэв сонгох, тухайн салбарын мэргэжилтнүүдтэй уулзалт хийж, хамтран ажиллаж байна.
Аудитын мөрөөр хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд салбарын төрийн бус байгууллагууд хувьд Төрийн аудитын байгууллагаас Засгийн газар, УИХ, бусад байгууллагуудад өгсөн зөвлөмжийн хэрэгжилтийг биелүүлж ажиллахыг шаардах байдлаар хамтарч ажиллах бололцоотой. Жишээлбэл, бид Хүнсчдийн холбоо, их дээд сургуулиудын дэргэдэх судалгаа, шинжилгээний байгууллагуудыг оролцуулаад хамтран ажиллаж байгаа туршлага байна. Бүх салбарт ийм байдлаар хамтран ажиллах боломжтой” гэж хариуллаа.
“Ерөнхий боловсролын салбарын ямар зардлуудыг төсөвт нэмж оруулах шаардлагатай гэж үзсэн бэ?” гэсэн асуултад “Төрийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулиудад жил бүр санхүүгийн аудит хийдэг учир ҮАГ-ын санхүүгийн аудиторууд, Шилэн дансны хэлтэстэй хамтарч ажиллах боломж нээлттэй.
Боловсролын салбарын төсвийн хувьд зөвхөн цалин, урсгал зардал дээр төлөвлөлт хийж байгаа явдалд анхаарал хандуулах хэрэгтэй. Гэтэл сургууль, анги танхимыг техник хэрэгсэл, сургалтын гарын авлага, заавар, хэрэглэгдэхүүнээр хангаж ажиллахгүй болохоор энэ бүгдийг багш нар хувиасаа цалингаасаа шийдээд явж байна” энэ төрлийн зардалд анхаарал хандуулах хэрэгтэй байгаа нь аудитаар тодорхойлогдсон хэмээн тайлбарласан юм.
Хэлэлцүүлэгт оролцсон Авлигатай тэмцэх газрын албан хаагчид төсвийн төлөвлөлтийн шатанд анхаарах асуудлын талаар тодорхой санал сонсохыг хүссэн бол үүнд ҮАГ-ын Аудитын 3 дугаар газрын захирал, тэргүүлэх аудитор Д.Энхболд “Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаар төсвийн төсөл хэлэлцэх үеэр хэлэлцүүлэгт идэвхтэй оролцож анхан шатнаас нь эхлээд анхаарч, дараа нь хяналтаа тавих зэргээр оролцоог хангах боломжтой” хэмээснээр хэлэлцүүлгийн асуулт хариулт өндөрлөв.
“Боловсролын санхүүжилт: Асуудал, шийдэл” үндэсний хэлэлцүүлэгт оролцсон ҮАГ-ын төлөөлөгчдөд зохион байгуулагчдын зүгээс тусгайлан талархал илэрхийлээд “Төрөөс бүх нийтийн ерөнхий боловсрол олгож буй өнөөгийн байдал, үр дүн”-д хийсэн гүйцэтгэлийн аудитыг боловсролын салбарыг маш нарийн судалж, гүнд нь орж хийсэн, иргэний нийгмийн байгууллагуудад үр дүнгээ өгч байгааг онцлон тодотгож хэлсэн юм.
“Бүх нийтийн боловсролын төлөө!” Иргэний нийгмийн үндэсний эвсэл олон талаас нь нарийвчлан судалж улсын хэмжээнд хийсэн аудитын дүгнэлтийг үйл ажиллагаандаа ашиглаж, анхааралдаа авах асуудлыг шийдвэр гаргах төвшинд хүргэх зорилгоор хэлэлцүүлэг, уулзалт зохион байгуулан ҮАГ-тай хамтран ажиллах асуудлаар саналаа илэрхийлэв.
